DZIWNIE ZNAJOME. OBIEKTY CZASEM AKTYWNE

Już niebawem – w piątek 8 listopada 2024 o godzinie 18.00, odbędzie się premiera wirtualnej części wystawy, zbudowanej z doświadczenia instalacji artysty Jana Pieniążka w przestrzeni cyfrowej, połączonej z wirtualnym spacerem po pracowni artysty. Spotkanie z artystą, kuratorami wystawy oraz twórcami cyfrowymi zaproszonymi do projektu – Maciejem Żakiem oraz Martnem Demmerem – odbędzie się online.  Transmisję możesz oglądać pod tym ADRESEM lub w oknie poniżej.

Odwiedź Wirtualny świat twórczości Jana Pieniążka

W kosmicznych kapsułach tworzących Galerię Art Walk królują teraz obiekty niewątpliwie mocno „duchologiczne” – nawiedzone przeszłością. Oto rzeczy, które już lata temu wyszły z powszechnego użytku i zostały jakby całkiem zapomniane, powracają jak uszkodzone powidoki przeszłości. Przywołają nie tylko czas, który minął, lecz i związane z nim niejasne sploty niespójnych emocji. Miniona swojskość jakoś dziwnie dziś naładowana niepokojem, budzi teraz mieszaninę nostalgii i zażenowania. Bo przecież w sumie nie tak dawno wiele z tych rzeczy było dla nas znakami nowości. Urządzenia techniczne i dekoracyjne gadżety czy zabawki budziły – może i skrywaną, ale jednak – ekscytację, a teraz jako relikty nowoczesności są jak kłopotliwe widma naszych przeżyć, domagające się rozpoznania. Fragmenty wysłużonych mebli lub innych przedmiotów zestarzały się i przestały być potrzebne, a jednak tlą się w nich jakieś resztki sentymentu lub irytacji.

Jan Pieniążek buduje z nich konstrukcje mocno niejednoznaczne. Absurdalny humor aktywuje jakąś grozę, surowe konkrety z metalu emanują sakralną niemal powagą, rutynowy celebrycki show ociera się o wiedzę tajemną. A przecież to tylko materialne obiekty! Pytany o zasadę ich wyboru, przyznaje autoironicznie, że to raczej one go wybrały, bo właściwie ich nie szukał. Jego praktyka nie jest zwykłym recyklingiem, lecz formą upcyklingu – przetwarzaniem rzeczy odrzuconych w obiekty obdarzone teraz niewątpliwą wartością dodaną.

Obiekty te, będąc montażami przedmiotów produkowanych masowo, nie są już obiektami powtarzalnymi. Ich zawartość znaczeniowa jest wielokrotnie bogatsza niż tych produkowanych seryjnie. Zgodnie bowiem z teorią informacji jako matematycznego modelu komunikacji (sformułowaną już w latach czterdziestych XX wieku) im bardziej obiekt jest nieprawdopodobny, tym więcej kryje w sobie informacji . Nietrudno dostrzec, że wszystkie montaże z obiektów na tej wystawie są wybitnie nieprawdopodobne. Nie spotykamy takich w życiu codziennym, co może sugerować, że zawierają szczególnie wiele treści.

Czego dotyczą te treści? Być może prezentowane tu montaże artysty zawierają jego pamięć o przeszłości. Stały się zatem pomnikami „osobistej pamięci o przedmiotach”, a nie tylko pomnikami wykorzystanych przedmiotów.

Pamięć może przejawiać się w różnych postaciach. W każdej z kapsuł skonstruowana jest przez artystę jakaś opowieść (lub może raczej epizod z pewnej fabuły). W jednym z epizodów dziwne postacie przypominające zmutowane zwierzaki-zabawki usadzono na lekcji matematyki, w innym tkwią pochylone nad wymagającą logicznego myślenia grą w klocki. W dziwnej nieprzystawalności tych postaci do sytuacji, w jakich się znalazły, dochodzi do głosu charakterystyczna dla Jana Pieniążka postawa twórczej nieprzewidywalności i „nieodpowiedzialności”, trochę dziecinna, ale i świadomie outsiderska. Sięga po bogactwa jak z peryferyjnego jarmarku w geście drażnienia poczucia wyższości tych, co zamknęli się w okazywaniu przywiązania do elegancji i dobrego gustu.

Słodkie kolory, cukierkowe róże i zielenie, przymilne miękkie materiały akceptowalne tylko w produktach dla dzieci upominają się o uwagę. Kuszą bezczelnym powabem braku zahamowań estetycznych w dążeniu do zaspokojenia najtrywialniejszych potrzeb wizualnych. Stają się fetyszami przyjemności zakazanych przez dobry gust. Zachwyt kulturą popularną i fascynacja tym, co sztuczne lub przesadne – określane jako należące do estetyki w stylu kamp – tylko pozornie wyklucza intelektualną refleksję.

Grzegorz Borkowski

KOLOFON

od 12.09.2024

Galeria Art Walk, plac Europejski, Warszawa

Artysta: Jan Pieniążek
Kuratorzy: Jakub Słomkowski, Grzegorz Borkowski
Autor tekstu: Grzegorz Borkowski

Projekty graficzne: Marcin Ślusarczyk

Organizatorzy: Fundacja Sztuka w Mieście, Ghelamco

VIDEO DOKUMENTACJA

WSPÓŁFINANSOWANIE

PRACE