NEON INN

Neon to rurka wypełniona gazem, która świeci po podłączeniu jej do prądu. Wynalazł ją ok.1855 roku niemiecki fizyk Heinrich Geissler. Już pod koniec XIX wieku wynalazek wykorzystano na potrzeby reklamy. W 1910 roku pojawiła się pierwsza neonowa lampa, a w 1923 roku w USA pierwszy neonowy napis. Od tamtej pory neon przeżywa rozkwit. Jest jednym z atrakcyjniejszych nośników reklamowych, który rozświetla przestrzeń miejską od przeszło 100 lat. W Polsce od połowy lat 50. światła neonów wypełniały tkankę metropolii licznymi szyldami i reklamami. O projekty i wykonanie dbało przedsiębiorstwo państwowe „Reklama”, które w szczytowym momencie rozwoju zatrudniało ponad 300 osób. Pod koniec ubiegłego stulecia neon popadł u nas trochę w zapomnienie, a pojawiające się nowe obiekty odbiegały od wysokich standardów artystycznych. I to właśnie artyści pomogli przywrócić reklamom neonowym blask i zwrócić uwagę na tę wyjątkową technikę. Odkąd Paulina Ołowska doprowadziła w 2006 roku do ponownego uruchomienia słynnej Siatkarki na pl. Konstytucji w Warszawie, neonem na powrót zainteresowali się artyści, mieszkańcy i urzędnicy. Pojawiły się liczne artykuły, opracowania, książki i filmy podejmujące temat neonowej historii. Zaczęto organizować wystawy oraz akcje mające chronić neony przed zniszczeniem. W końcu w 2012 roku otworzono Muzeum Neonów na warszawskiej Pradze.

Wystawa Neon Inn pokazuje artystyczne projekty wykorzystujące światło neonowe. Są to prezentacje podejmujące jego historię, traktujące neon jako tworzywo artystycznej ekspresji, służące do kreowania nowych narracji. Zuzanna Rogatty stworzyła krój pisma nawiązujący do polskich neonów, tworząc ich współczesną, autorską interpretację. Dla Piotra Krzymowskiego prezentowany neon jest formą upamiętnienia i uczczenia kina poprzedniego stulecia (szczególnie francuskiej Nowej Fali, do której odwołuje się w wielu swoich pracach). Joanna Rajkowska ujmuje neon jak znak (ostrzegawczy) – 233ºC to temperatura, w której dochodzi do samozapłonu książek. Wykorzystuje przy tym czcionkę OCR (optical character recognition – optyczne rozpoznawanie znaków), rozpoznawalną przez systemy zautomatyzowane. Dla Oli Munzar i Grzegorza Sobolewskiego, autorów projektu Dolce Luce, fragmenty starych neonów są inspiracją do tworzenia nowych historii miejsc, w których mogły się znajdować. Równocześnie wplatają neon w inne przedmioty, czyniąc z nich obiekty funkcjonujące osobno, niekoniecznie w przestrzeni miejskiej. Do konkretnej historii odnosi się z kolei Wojciech Dada – jego praca rozświetla się, imitując błyskawicę, po uruchomieniu czujnika ruchu. Noen Pauliny Karwowskiej to lampa podłogowa, wykorzystująca klasyczny neon jako przestrzenną instalację. Kamila Mróz zaś traktuje swoje prace jak rękodzieło; każdy jej neon to wielogodzinna rzemieślnicza praca, w której odnosi się do kształtów obserwowanych w naturze. Na wystawie prezentuje neon nawiązujący kształtem do gąsienicy motyla. Praca Rene Wawrzkiewicza – nawiązująca do warszawskiego herbu Syrenki – to neonowy odpowiednik logo jego projektu do konkursu „Warszawa w kwiatach i zieleni”, organizowanego przez Towarzystwo Przyjaciół Warszawy i Miasto Stołeczne Warszawa. Aż trzy okna zajmuje rozbudowana instalacja Weroniki Libiszowskiej i Agnieszki Nowak. Artystki od lat tworzące pod szyldem Neonlove są autorkami wielu neonów, które funkcjonują nie tylko w przestrzeni miejskiej, ale także w domach. Ich artystyczna wariacja na temat neonu to hołd oddany tej technice i prowadzonemu od lat ich warsztatowi.

Instalacje obecne na wystawie ukazują różne sposoby podejścia do neonu i wielość możliwości, jakie daje wykorzystanie szklanej rurki wypełnionej kolorowym gazem, będącej zarówno atrakcyjnym wizualnym obiektem, jak i ciekawą formą artystycznej wypowiedzi.

Organizatorzy
Ghelamco, Fundacja Sztuka w Mieście

Autor zdjęć
Jakub Waszkiel (EgzotiQ Media)

Zdjęcia archiwalne pochodzą z Narodowego Archiwum Cyfrowego. Film udostępniony dzięki Wytwórni Filmów Fabularnych i Dokumentalnych.