1991

Decyzja o przekazaniu odbudowanego Zamku Ujazdowskiego na potrzeby nowej instytucji sztuki została podjęta przez władzę jeszcze przed stanem wojennym. Centrum Sztuki Współczesnej ZUJ otwarto jednak dopiero w 1985 roku. Instytucja miała nie tylko zajmować się prezentowaniem sztuki współczesnej, ale też prowadzić jej dokumentację, rozwijać krytykę artystyczną oraz współpracować na arenie międzynarodowej. Po transformacji ustrojowej dyrektorem CSW został Wojciech Krukowski, założyciel Akademii Ruchu – jednej z najważniejszych niezależnych grup działających na pograniczu performansu, teatru, sztuk plastycznych i filmu. Jego doświadczenia pozainstytucjonalne pozwoliły mu stworzyć zupełnie nowy w polskim kontekście interdyscyplinarny i nowoczesny model instytucji nastawionej przede wszystkim na eksperyment. W latach 90. CSW było uznawane za najważniejszą instytucję sztuki w Europie Środkowo-Wschodniej. Krukowski odważył się promować kiełkującą wówczas sztukę krytyczną, organizując pierwsze indywidualne wystawy artystów takich jak Katarzyna Kozyra, Zbigniew Libera, Artur Żmijewski czy Paweł Althamer. W tamtym czasie oprócz rozwijania kolekcji stałej i organizowania wystaw czasowych w CSW wydawano magazyn „Obieg”, funkcjonowało kino, wideoteka, księgarnia, przestrzeń dla akcji oraz knajpa. Choć aktywność CSW nie ma już tak prekursorskiego charakteru, to wciąż jedna z ciekawszych instytucji poświęconych sztuce współczesnej.